In 1577 bestormde Trijn van Leemput met een grote groep vrouwen het kasteel op het Vredenburg, dat dienst deed als dwangburcht en gevangenis. De Spaanse bezetting van Utrecht was dan wel voorbij, maar het stadsbestuur weigerde het gehate kasteel af te breken. Trijn van Leemput kwam in verzet en met de pikhouweel in de hand bestormde ze met haar medestrijders de burcht. Met succes.
Archiefonderzoek heeft aangetoond dat Trijn van Leemput echt heeft bestaan. Ze werd rond 1530 geboren, waarschijnlijk in de buurt van Vreeswijk (nu Nieuwegein). Ze is bekend onder verschillende namen: Trijn, Catrijn of Catharina. Haar achternaam verschijnt ook wel als Van de Leemput, Van Limpen, Van Voorn en de Berghes ten Essendelle. In 1555 betrok ze samen met haar man, hopman en latere schepen Johannes Jacobsz. van Leemput, een groot huis aan de Oudegracht in Utrecht, tegenwoordig nummer 17. Ook bezat het echtpaar een huis tegenover kasteel Vredenburg.
Het verhaal van Trijn van Leemput is actueler dan ooit. Door haar dappere optreden is Trijn niet alleen een icoon voor de stad Utrecht, maar ook het symbool van bewustzijn, daadkracht en vrijheidsdrang.
Stadsopera Trijn vertelt het historische verhaal van Trijn van Leemput en de gebeurtenissen in het Utrecht van haar tijd. De verhaallijn van de opera berust op feiten, maar voor de opera zijn de personages en handelingen enigszins geromantiseerd en gedramatiseerd.
In 1577 is de Spaanse bezetting van Utrecht voorbij. Na enkele dagen van strijd verlaat het Spaanse leger de Vredeborch. Utrecht viert uitgelaten feest en verheugt zich op betere tijden. Tijdens dit feest loopt Trijn van Leemput haar beste vriendin Maria, verdrietig en alleen, tegen het lijf. Haar verloofde kwam op mysterieuze wijze om bij de gevechten rond de Vredeborch.
Na de feestelijkheden wordt duidelijk dat de Staten van Utrecht hun eigen plannen met de Vredeborch hebben. Zij benoemen bijvoorbeeld een vazal als nieuw garnizoenshoofd. Trijn is hier boos over en beklaagt zich bij haar man Johannes. Tot grote teleurstelling van Trijn wuift hij haar bezwaren weg. En dat niet alleen: hij verwijt haar een slecht voorbeeld te zijn voor hun dochter Catharijne.
Het Vredenburg ten tijde van de Spaanse belegering. Op de voorgrond is Trijn van Leemput te zien met pikhouweel.
Het nieuwe garnizoenshoofd, Karel Stekelveer, is sluw en wreed. Hij voert een schrikbewind tegen burgers die hem niet aanstaan. Trijn komt steeds meer in verzet tegen haar man over deze kwestie. Johannes belooft het bij het stadsbestuur aan te kaarten, maar het komt er steeds niet van. In Maria vindt Trijn een bondgenoot. Wanneer zij samen op pad zijn, komen zij het garnizoenshoofd tegen, die al langere tijd gecharmeerd is van Maria. Zij moet echter niets van hem hebben en zoekt bescherming bij Trijn, suggererend dat zij haar grote liefde is.
Wanneer het stadsbestuur vergadert, besluit Trijn met haar dochter langs te gaan om haar bezwaar kenbaar te maken. Dat loopt op niets uit. Trijn wordt belachelijk gemaakt: dit zijn mannenzaken, niet geschikt voor vrouwen. Het garnizoenshoofd, ook bij de vergadering aanwezig, laat zijn oog vallen op Trijns dochter. Niet uit liefde, maar uit wraak op Trijn, die Maria van hem afgepakt zou hebben.
Ondertussen broeit er iets in de straten van Utrecht. Het wordt steeds duidelijker dat de situatie rond de Vredeborch en het wrede garnizoenshoofd niet kan voortduren. Nu Trijn geen gehoor bij de mannen heeft gevonden, zoekt zij samen met Maria steun bij de vrouwen.
Op een dag probeert het garnizoenshoofd Trijns dochter Catharijne te verleiden. Hij probeert haar te verkrachten, wat Trijn kan voorkomen. Hierbij wordt wel duidelijk dat het garnizoenshoofd er hoogstpersoonlijk voor gezorgd heeft dat Maria’s verloofde is omgekomen.
Dit is voor Trijn, Maria en de andere vrouwen de druppel. Ze trekken naar het stadhuis om het ontslag te eisen van het garnizoenshoofd. Wanneer de vrouwen daar keihard worden uitgelachen, breekt er iets. Trijn voert de vrouwen aan in een woeste optocht naar de Vredeborch. Met alles wat zij maar kunnen vinden, slopen ze de muren van de burcht.
